3ኛ-ትምህርት: ኪቦርድ፤ ልዩ የኪቦርድ ቁልፎች እና አገልግሎታቸው

ኪቦርድ የምንጽፋቸውን ፊደሎች ቁጥሮች እና ልዩ ትዕዛዛትን ማስተላለፊያ ቁልፎችን ይዟል።

n

2ኛ-ትምህርት: ላፕቶፕን ማብራት እና ስራ ማስጀመር

1.1         ላፕቶፕን ማብራት

ቀሪው ትምህርታችን የሚያተኩረው በ ላፕቶፕ ላይ ነው። ምክንያቱም በዚህ ዘመን ዴስክ ቶፕ በብዙ ግለሰቦች ዘንድ እምብዛም ስለማይገኝ ወይ ጥቅም ላይ ስለማይውል።

ላፕቶፕን ማብራት ማለት ልክ የመኪናን ሞተር እንደማስንሳት ማለት ነው። መኪናው ሞተሩ ስለተነሳ ይሄዳል ማለት አይደለም፤ ለመሄድ ተዘጋጅቷል ማለት እንጂ። ላፕቶፕንም ስናበራ ላፕቶቡ ሞተሮቹን ለስራ እንዲያዝጋጅ ማንቃት ማለት ነው።

ላፕቶፕን ለማብራት ከኪቦርዱ በላይ የሚገኘውን የፓወር ቁልፍን መጫን ነው።

የፓወር ኪ (Power Key=ፓወር ኪ=የማብሪያ ማጥፊያ ቁልፍ ቁልፍ)፡በሚከተለው ዓርማ ይታወቃል።

ላፕቶፕ ሲጀምር ሞኒተሩ ላይ ስዕል መታየት ይጀምራል። ላፕቶፑን የሚጠቀመው ሰው ፓስ ወርድ (ፓስ ወርድ =Password= የምሥጢር ኮድ ) ታይፕ እንዲያደርግ የሚጠይቅ ገጽ ይከፈታል። ለምሳሌ የእኔን ላፕ ቶፕ ሳስጀምር ምን እንደሚመስል በስዕል ሁለት ላይ ይመልከቱ።

ይህንን ሲያዩ ኢንተር የሚባለውን ቁልፍ ከ ኪቦርድ ላይ ይጫኑ። ኢንተር የሚባለው ኪ ይህንን ይመስላል።

ስዕል3፦ኢንተር የሚባለው ቁልፍ

enter

8

8

ኢንተር ስንጫን ወድ ተጠቃሚ ማንነት ማረጋገጫ ገጽ እንገባለን

ስዕል4፦የኮምፒውተር ተጠቃሚ ማንነት ማረጋገጫ ገጽ

ብልህ ላፕቶፕ ሥራውን ዝምብሎ አይጀምርም። መጀመሪያ የሚያገለግለውን ሰው ማንነት ማረጋገጥ ይፈልጋል። ስለዚህ በስዕል 4 ላይ የተመሰለውን ጥያቄ ይጥይቃል።

1ኛ ጥያቄ= ይህ ፎቶ ወይም ምስል የአንተ ነው? ታውቀዋለህን? የሚል ትርጉም ያለው ፎቶግራፍ ያሳያል። ባለቤቱ ፎቶ ካላስቀመጥ ግን ምንም ፎቶ አያሳይም። ለምሳልይ እኔ ላፕቶፔ ላይ «ፎቶዮ» ነው ብዮ የሰጠሁት ልጆች ቤተክርስቲያን የሚማሩበት ትምህርት ቤት ዓርማ ነው። የእኔ ላፕቶፕም «ፎቶዮ ነው» ያልኩትን አምኖ መቀበል እንጂ ከእውነተኛ መልኬ ጋር ማመሳከር አይችልም።

2ኛ ጥያቄ= ስምህ ማን ነው? እዚህ ላይ «ስምህ» ሲል፤ ለእኔ የነገርከኝ ስም ማለቱ እንጂ እውነተኛ ስምህን ማለቱ አይደለም። የኮምፒውተሩ  ባለቤት ወይ ተጠቃሚ ላፕቶፑን ለመጀመሪያ ጊዜ ሲጠቀም ስሜ ነው ብሎ የመዘገበውን «ስምህ» ነው ብሎ ይመዘግበዋል። ከዚያ ሌላ ጊዜ ባለቤቱ ወይ ተጠቃሚው ሰው ላፕቶፑን ለማስጀመር ሲል፤ በማንነት ማረጋገጫ ገጽ ላይ አስቀድሞ የመዘገባቸውን የተጠቃሚ ስሞች እና ፎቶግራፎች ያሳያል። እኔ ነኝ ያል ፎቶውን መርጦ ክሊክ (ክሊክ=Click= ተች ፓድን በጣት ሲጫኑት የሚሰማ «ቀጭ» የሚል ድምጽ ነው። ተች ፓድ ምን እንድሆን ከላይ በስዕል 2 ላይ አጥንተናል አይደል?

3ኛ ጥያቄ= የሚስጥር ቁልፍህ (ፓስ ወርድ) ምንድን ነው። በሳጥኑ ውስጥ ታይፕ አድርግ (ጻፍ)

4ኛ ጥያቄ= ይህንን ቀስት ምልክት ተጫን ወይም ኪ ቦርድህ ላይ ኢንተር የሚለውን ቁልፍ ተጫን። አራቱን ጥያቄዎቼን በትክክል ከመለስክ ላፕቶፕ እንድትጠቀም እፈቅድልሃለሁ። ከተሳሳትክ እንደገና ጥያቄዎቹን በትክክል ለመመለስ ሞክር። አለዚያ ላፕቶፕ መጠቀም አልፈቅድልህም።

መልመጃ ጥያቄ 1

1ኛ-ትምህርት-የኮምፒውተር ዓይነቶች፤ ክፍሎች እና አገልግሎታቸው

ዘወትር የምንገለገላቸው ኮምፒውተሮች ሁለት ዓይነት ናቸው። ዴስክ ቶፕ (Desk top) ይባላል። ሁለተኛው ዓይነት ደግሞ ላፕ ቶፕ (Lap top) ይባላል።

አንደኛው ዓይነት ዴስክ ቶፕ (Desk top) የሚለው የእንግሊዝኛ ህብረ ቃል ነው። ዴስክ- Desk- ማለት የቢሮ ጠርጴዛ ማለት ሲሆን ቶፕ- top- ማለት ደግሞ በአማርኛ አናት ወይም ራስ ወይም ከላይ ማለት ነው። ስለዚህም ዴስክ ቶፕ የሚለውን ቃል አቃንተን ስንተረጉመው ጠርጴዛ ላይ የሚቀመጥ ኮምፒውተር ነው።

   ሁለተኛው ዓይነት ደግሞ ላፕ ቶፕ (Lap top) ይባላል። ላፕ-Lap-ማለት ጭን ማለት ሲሆን ቶፕ- top ማለት ከላይ ማለት ነው። ስለዚሀ ላፕቶፕ ማለት ጭናችን ላይ አስቀምጠን የምንጠቀምበት ትንሽ ኮምፒውተር ነው።

ከዚህ በታች ባለው ስእል ላይ ተመሳሳይ ቁጥር ያላቸው ክፍሎች ስማቸው ወይም አገልግሎታቸው አንደ አይነት ነው።

ሞኒተር (Monitor)- እንደ ቴሌቪዥን መስሎ ኮምፒውተር ውስጥ የምንሰራውን ያሳየናል

ማውስ (Mouse) ወይም የላፕቶፕ ተች ፓድ (touch pad) መጠቆሚያ ሲሆን ኮምፒውተሩ እንዲሰራ የምንፈልገውን ነገሮች በመጠቆም ትዕዛዝ የምንሰጥበት ነው።

 ኪቦርድ (Keyboard)፦ ፊደላት እና ቁጥሮችን የያዙ ቁልፎች የተደረደሩበት ሰሌዳ ነው። አገልገሎቱም ኮምፒውተር ውስጥ ጽሑፎችን ለመጻፍ ነው።

ሲፒዩ (ሴንተራል ፕሮሰሲንግ ዩኒት ወይም ሲስተም ዩኒት) የኮምፒውተር ማሰቢያ፤ ማሰላሰያ፤ ማእከል ነው።

ኮምፒውተርን በሰው አምሳያ ብንመለከተው ሲፒዩ እንድ ጭንቅላት፤ ኪቦርድ እንድ ጣቶች፤ ማውስ እንድ ጠቋሚ ጣት፤ ሞኒተር ደግሞ እንድ ዓይን ሆኖ ኮምፒውተሩ የሚሰራውን የሚያሳየን ነው። ከዚህ በተጨማሪ ኮምፒውተር ድምጽ የሚያወጣበት ስፒክር፤ ድምጽ የሚቀዳበት ማይክሮፎን፤ የመሳሰሉ ጠቃሚ ክፍሎች አሉት።

ማሳሰቢ

1.                ጠቃሚ የእንግሊዝኛ ቃላት የተጻፉት በአማርኛ ፊደል ነው። የተጻፈውም የአማርኛ ትርጉማቸው ሳይሆን የእንግሊዝኛ ልሳን አነባበባቸው ነው። ለምሳሌ Enter የሚለውን ኢንተር ብሎ እንደመጻፍ። ዋናው ምክንያትም የኮምፒውተር ተማሪዎች የኮምፒውተር ስሞችን የእንግሊዝኛ አጠራር ቢያውቁ የበለጥ ስለሚጠቀሙ ነው።

2.                የእንግሊዝኛ ቃላቶቹን ኮምፒውተርኛ ትርጉም የሚመጥን የአማርኛ ቃል ማግኘት ከባድ ነው። ቢሆንም ለትርጉምነት ይመጥናል ያልኩት የአማርኛ ቃል ሲከሰትልኝ፤ ትርጉሙን ከቃሉ አጠገብ እንዲህ አድርጌ ለመጻፍ ሞከሪያለሁ።  እንዲህ... የፓወር ኪ (Power Key=ፓወር ኪ=የማብሪያ ማጥፊያ ቁልፍ ቁልፍ)
3.         የፊደል ግድፈት እና የሆሄያት አጠቃቀሜ መጥኔ! አበስኩ ገበርኩ ይሚያሰኝ ነው። ሰበቤ አዲስ የአማርኛ ሶፍትዌር እየተለማመድኩ ስለሆነ ነው። ሌላው ሰበቤ ግን ድክመቴን ለማስተካከል ያለመሞከር ስንፍናዮ ነው። በተለይ ካህናት ሲያነቡት። ስለዚህ እነሱ የሚሰጡኝን ማረሚያ እየተከታተልኩ ላስተካክል ሃሳብ አለኝ። ሃሳብ...    

 

ከአዘጋጁ፦ለማን እና ለምን

የኮምፒውተር ትምህርት በአማርኛ

ደረጃ-1

አዘጋጅ፦ናኦድ ቤተሥላሴ

ይሄን ትምህርት ያዘጋጀሁት ኮምፒውተርን ለመጠቀም ጀማሪ ለሆኑ ኢትዮጵያውያን በተለይ ደግሞ መሠረታዊ ኮምፒውተር ነክ እውቀት ስለጎደላቸው ብቻ ማይም የሆኑ ለሚመስላቸው ጠቢባን የቤተክርስቲያን አባቶቼ፤ ልጆቻቸውን ለማስተማር መማር ላልቻሉ ወላጆች እና እንጀራ ኮምፒውተር እና ኢንተርኔት እንዲማሩ ላስገደዳቸው ሀበሾች ነው።  የማስተምረው ግን ኮምፒውተር ስለማውቅ አይደለም፤ ማካፈል ስለምወድ፤ እዚህ ስጠቅም እዛ እጠቀማለው ብዪ ስለማምን እንጂ።

በቀጣይ ትምህርቶች ኮምፒውተርን ከማስጀመር እስክ ኢንተርኔትን ስለመጠቀም፤ አማርኛ ታይፕ ከማድረግ መልእክቶችን በኢሜል እና በስካይፕ ስለመለዋወጥ፤ በተያያዥም ከኮምፒውተር የማያንሰውን ስልካችን እና ቴሊቪዥናችንን አዛምዶ ስለመጠቀም በየደረጃው እንማራለን።

ትምህርቶቹ ሲጠናቀቁ ተማሪዎች “ከጸሐይ በታች አዲስ ነገር የለም”፤ “የማይገለጥ የተከደን፤ የማይታወቅ የተሰወረ ነገርም የለም” ብለው ራሳቸው በምፒውተራቸው መመራመር ይጀምራሉ ባይ ነኝ።

በአጭሩ፤ እኔ የጀመርኩትን ለመጨርስ ካደለኝ ወይም ተማሪዎች በርትተው ካጠኑ እና ከተለማመዱ ...

እናም በትምህርቱ መጨረሻ (በግምት በ6 ወር ውስጥ) ተማሪዎች

1ኛ ለኮምፒውተር አጠቃቀም እንግዳ አይሆኑም

2ኛ. በኮንፒውተርኛ መነጋገር እና መጠየቅ ይችላሉ። ለምሳሌ «ዴስክቶፕ ላይ ሴቭ የማደርገውን ፋይል ወደ ሌላ ፎልደር የማዘዋውረው እንዴት ነው? ... ብሎ እንደመጠየቅ

3ኛ. ወርድ በተባለው ሶፍትዌር ገጽ ላይ በአማርኛ ታይፕ ማድረግ ይችላሉ

4ኛ.  ስለ ኢንተርኔት ይረዳሉ፤ ኢሜይል ማድረግ እና ዩቲዩብን ስለመጠቀም ይማራሉ

5ኛ፦ ስልካቸው ላይ ያለውን ፎቶ እና ቪዲዮ ወደ ላፕቶፕ ማዘዋወር እና ማየት ይችላሉ

6ኛ፦ ተጨማሪ እና ቀጣይ ትምህርቶችን በኢንተርኔት ለመከታተል ብቁ ይሆናሉ።

7ኛ፦ መጨረሻ...የኮምፒውተርን አጠቃቀም ከባድ አድርጎ ማሰብ አልችልበት ይሉና አላውቅም ማለት ይቸገራሉ። እንደ እኔ።እዚህ ላይ አውጣኝ በሉ!....

ናዖድ ቤተሥላሴ

አዘጋጁ

ናዖድ ቤተሥላሴ

አዘጋጁ